Wsteczna zmiana wysokości opodatkowania wiatraków niezgodna z Konstytucją
Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii i innych ustaw, która z początkiem 2018 r. zmieniła opodatkowanie elektrowni wiatrowych jest niezgodna z Konstytucją - uznał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 22 lipca 2020 r. (sygn. akt K 4/19).
Sprawa, którą zajmował się TK dotyczyła połączonych wniosków Rady Gminy Świecie nad Osą oraz Rady Gminy Kobylnica dotyczących wejścia w życie wskazanych przepisów z mocą wsteczną (art. 17 pkt 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1276).
Cytowane przepisy zmieniły m.in. Prawo budowlane, co z kolei przełożyło się na zakres opodatkowania wiatraków. Przepisy te miały wsteczną moc obowiązywania – od 1 stycznia 2018 r. Od tego dnia opodatkowanie wiatraków było niższe, co negatywnie wpłynęło na dochody jednostek samorządowych. Dodatkowo gminy musiały zwracać podatnikom podatek pobrany w wyższej wysokości a nie przewidziano z tego tytułu dla nich rekompensaty. Stąd wnioski gmin do TK.
Samorządy argumentowały we wnioskach do TK, że została tu naruszona zasada niedziałania prawa wstecz. Trybunał w swoim orzeczeniu podzielił ten pogląd.
Piotr Kalemba, doradca podatkowy współpracujący z Thedy & Partners komentując wyrok na łamach Dziennika Gazety Prawnej podkreślił, że samo rozstrzygnięcie Trybunału, w którym TK stwierdził niezgodność nowelizacji przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii z Konstytucją w zakresie, w jakim ww. nowelizacja zmieniła zakres opodatkowania elektrowni wiatrowych z datą wsteczną sugeruje, że taka rekompensata przysługiwałaby tylko za okres od 1 stycznia 2018 do 30 czerwca 2018 r., a nie za cały rok. Za słusznością tego podejścia może przemawiać także fakt, że ww. zmiana zakresu opodatkowania była korzystna dla podatników.
– W przeszłości mieliśmy do czynienia z podobnymi przypadkami. W lipcu 2010 r. wprowadzono korzystne zmiany w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości kabli położonych w kanalizacji kablowej. W praktyce przyjęło się, że podatnicy zaczęli nie płacić podatku od 1 sierpnia 2010 r. Nikt nie kwestionował takiego podejścia, uznając, że skoro regulacja jest korzystna dla podatników, to można ją stosować w trakcie roku, a nie czekać do następnego – dodaje Piotr Kalemba.
Jednocześnie podkreśla na łamach gazety, że komunikat TK należy rozumieć w ten sposób, że nie chciał on przerzucić płacenia zaległego podatku na podatników, bo gdyby chciał tak zrobić, wówczas stwierdziłby niekonstytucyjność wskazanego przepisu, a tym samym utratę mocy obowiązującej tego przepisu – już od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Tymczasem Trybunał odroczył ten moment o 18 miesięcy.
Derogując utratę mocy tego przepisu o 18 miesięcy TK dał zatem czas ustawodawcy na przygotowanie i wprowadzenie odpowiednich przepisów w zakresie rekompensaty dla poszczególnych gmin.
Również Michał Nielepkowicz, doradca podatkowy, wspólnik w Thedy & Partners w komentarzu do wyroku TK opublikowanym na łamach Rzeczpospolitej zwraca uwagę, że rekompensata nie powinna odbyć się kosztem podatników płacących podatek od elektrowni wiatrowych. Z brzmienia uzasadnienia można wnosić, że powinien o to zadbać rząd. Logiczne wydaje się tu zastosowanie mechanizmu do tego przewidzianego w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, która zobowiązuje ministra finansów do określenia w drodze rozporządzenia trybu zrekompensowania gminom uszczuplenia dochodów w związku z wprowadzonymi zwolnieniami podatkowymi.
Komunikat TK: Artykuł W Dzienniku Gazecie Prawnej z 23 lipca 2020 r., str. B2
Artykuł w Rzeczpospolitej z 23 lipca 2020 r., str. A13