Nocleg sfinansowany przez szefa nie generuje przychodu u pracownika
Zapewnienie pracownikowi delegowanemu noclegu przez pracodawcę w miejscu oddelegowania do świadczenia pracy nie stanowi przychodu dla pracownika - wskazał NSA w wyroku z 1 sierpnia 2023 r. (sygn. akt II FSK 270/21).
NSA uznał, że zapewnienie pracownikowi noclegu w miejscu oddelegowania jest dokonywane wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie w interesie pracownika i służy realizacji obowiązku pracowniczego. Kluczowym argumentem jest fakt, że w analizowanej sprawie pracownik nie miał swobody w zarządzaniu świadczeniami zapewnianymi przez pracodawcę i wykorzystywał je tylko w celu wykonania obowiązków pracowniczych.
Ciekawe wnioski
Omawiany wyrok jest bardzo ciekawy ze względu na kilka innych podniesionych w nim kwestii. Przede wszystkim sąd odstępuje od utrwalonej już linii orzeczniczej bazującej na przepisach ustawy o PIT, że zapewnienie przez pracodawcę noclegu dla pracowników delegowanych stanowi dla nich przychód ze stosunku pracy z tytułu uzyskania nieodpłatnego świadczenia.
NSA nie neguje prawidłowości wykładni przepisów prawa krajowego. Sąd zwraca jednak uwagę na przepisy prawa UE, które dotychczas nie były analizowane. NSA wskazuje, że na podstawie przepisów Dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, wartości świadczeń rzeczowych pracodawców czy zwrotu wydatków poniesionych przez pracowników delegowanych do wykonywania pracy w innym państwie UE z tytułu kosztów podróży, wyżywienia i zakwaterowania nie można uznać za część wynagrodzenia pracownika.
Zdaniem NSA, konkluzji o braku przychodu nie można uzależniać od miejsca wykonywania pracy. Także w przypadku zapewnienia noclegów pracownikom delegowanym do wykonywania pracy w innym państwie niż państwo członkowskie UE nie będzie podstaw do przyjęcia, że pracownicy uzyskują przychody z nieodpłatnych świadczeń. W ocenie sądu trudno znaleźć racjonalne powody, dla których ten sam pracownik przez część miesiąca czy roku miałby uzyskiwać nieodpłatne świadczenia z tytułu zapewnianego przez pracodawcę zakwaterowania, a przez część nie. Jedynym kryterium różnicującym byłoby w takim przypadku miejsce delegowania.
Stosowanie dyrektywy
Wyrok NSA wskazuje też możliwość zastosowania w praktyce bezpośredniego skutku przepisów Dyrektywy 96/71/WE. Powołanie się na bezpośredni skutek przepisu dyrektywy jest prawem podmiotu, któremu dyrektywa przyznaje bezpośrednio uprawnienie, niemożliwe do zrealizowania z winy państwa członkowskiego UE. Z kolei państwo członkowskie nie może powoływać się na przepisy niewdrożonej lub nieprawidłowo wdrożonej dyrektywy przeciwko jednostkom. Analizowana sprawa dotyczy zarówno uprawnień pracowników delegowanych, jak i ich pracodawcy jako potencjalnego płatnika PIT. Tym samym, w ocenie NSA, pracodawca jest uprawiony do powołania się na zapisy dyrektyw unijnych i wynikające z nich konsekwencje podatkowe dotyczące świadczeń ponoszonych przez pracodawcę na rzecz pracowników.
Podobne tezy zostały przedstawione przez NSA m.in. w wyroku z 6 lutego 2024 r. (sygn. akt II FSK 609/21).