WSA: Przepisy ograniczające neutralność podatkową restrukturyzacji nie powinny być stosowane
Ograniczenie neutralności podatkowej połączeń i podziałów do pierwszej czynności reorganizacyjnej jest sprzeczne z prawem unijnym oraz nie powinno być stosowane do transakcji, które miały miejsce przed jego wejściem w życie - wynika z wyroku WSA w Olsztynie.
Przepisy ograniczające neutralność podatkową restrukturyzacji od początku budziły kontrowersje. Doradcy podatkowi od czasu ich wprowadzenia w ramach tzw. Polskiego Ładu wskazywali na ich niezgodność z prawem unijnym, a także kontrowersjami związanymi z konstytucyjną zasadą niedziałania prawa wstecz.
Jak tłumaczy Marta Paduszyńska z Thedy & Partners, przepisy wprowadzające ograniczenia neutralności podatkowej restrukturyzacji nie zawierały przepisów przejściowych, co w praktyce oznacza, że każda restrukturyzacja przeprowadzona w przeszłości, w wyniku której wspólnicy objęli udziały, stanowi „pierwszą restrukturyzację” w rozumieniu przepisów ustawy o CIT. Ze strony praktycznej wpłynęło to na konieczność weryfikacji całej historii podmiotu, który bierze udział w restrukturyzacji, a dodatkowo zwiększyło ryzyko podatkowe związane z takimi transakcjami.
Biorąc pod uwagę brzmienie tzw. dyrektywy mergerowej (2009/133/WE), wszystkie reorganizacje, które nie mają charakteru unikania lub uchylania się od opodatkowania, powinny być neutralne podatkowo dla wszystkich stron takiej czynności. Dyrektywa mergerowa nie przewiduje wyłączenia tylko z powodu dokonania drugiej lub kolejnej reorganizacji, w której udział biorą ci sami podatnicy.
Wątpliwości te podzieliły sądy administracyjne, m.in. WSA w Olsztynie w wyroku z 28 czerwca 2023 r. (I SA/Ol 118/23).
– Zgodnie z wyrokiem WSA w Olsztynie (orzeczenie nieprawomocne) ograniczenie neutralności podatkowej połączeń i podziałów do pierwszej czynności reorganizacyjnej jest sprzeczne z prawem unijnym oraz nie powinno być stosowane do transakcji, które miały miejsce przed jego wejściem w życie. Z uwagi na sprzeczność polskich przepisów z nadrzędnym prawem unijnym, przepisy ograniczające neutralność podatkową restrukturyzacji nie powinny być stosowane w odniesieniu do polskich podatników – wyjaśnia Marta Paduszyńska.
Co więcej, WSA w Olsztynie potwierdził, że przepisy te naruszają konstytucyjną zasadę nie retroakcji prawa. Nowe regulacje z uwagi na brak stosownych przepisów przejściowych nie mają mocy wstecznej, a zatem przepisy ograniczające neutralność reorganizacji powinny znaleźć zastosowanie jedynie do stanów faktycznych zaistniałych w całości już po dacie ich wejścia w życie.
– Wyrok ten, choć nieprawomocny, daje podatnikom nadzieję na powstanie nowej linii orzeczniczej w odniesieniu do neutralności podatkowej kolejnych transakcji restrukturyzacyjnych – dodaje Marta Paduszyńska.