Odszkodowanie z ugody sądowej może być kosztem
Kwota odszkodowania wynikającego z ugody sądowej w pewnych przypadkach może stanowić koszt uzyskania przychodu – wskazał NSA w wyroku z 16 lipca 2024 r., sygn. II FSK 1401/21.
Sprawę przeanalizowała Aleksandra Kodłubaj z Thedy & Partners i wskazała, że dotyczyła ona spółki, która w ramach umowy o współpracę przyznała swojemu kontrahentowi, któremu dostarczała towary, wyłączność na sprzedaż produktów spółki na wybranych rynkach. Następnie kontrahent został przejęty przez inny podmiot, będący bezpośrednim konkurentem spółki. Wobec powyższego spółka stwierdziła, że kontynuacja umowy będzie oznaczała wspieranie konkurencyjnego podmiotu, w związku z czym zaprzestała wykonywania umowy i dążyła do jej rozwiązania. Ostatecznie strony zawarły ugodę, na podstawie której spółka zobowiązała się do wypłaty kontrahentowi odszkodowania, a jednocześnie uzyskała możliwość sprzedaży swoich produktów na rynkach, które uprzednio były zastrzeżone umownie dla kontrahenta.
Zdaniem Dyrektora KIS wypłacenie kontrahentowi odszkodowania było konsekwencją uznania przez spółkę roszczenia niezadowolonego kontrahenta, czyli w istocie stanowiło potwierdzenie, że spółka nieprawidłowo wykonywała swoje zobowiązania umowne. Jednocześnie wadliwe wykonanie umowy determinuje brak możliwości ujęcia wydatku poniesionego z tego tytułu w kosztach uzyskania przychodu.
WSA w Poznaniu nie zgodził się z DKIS, uznając, że w tej sprawie nie można mówić o wadliwości towarów lub robót albo usług. Stanowisko to podtrzymał NSA, wskazując, że gdyby nie ugoda, którą spółka zawarła i na podstawie której wypłaciła sporną kwotę, spółka nie mogłaby wprowadzić swoich produktów na rynki dotychczas zarezerwowane dla kontrahenta, jak również wspierałaby działalność swojej konkurencji. W ocenie sądu organ błędnie zinterpretował pojęcie „wadliwości”, stosując rozszerzającą wykładnie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. NSA zwrócił również uwagę na zmieniające się okoliczności w związku z przejęciem kontrahenta spółki przez konkurencyjny podmiot. Zdaniem sądu, w tych warunkach zawarcie ugody miało na celu zabezpieczenie (zachowanie) źródła przychodu.
Wyrok NSA jest bardzo istotny, gdyż potwierdza, że organy podatkowe nie mogą stosować nadmiernie szerokiego rozumienia odszkodowań podlegających wyłączeniu z kosztów podatkowych. Niemniej jednak należy zauważyć, że dla uznania za koszt uzyskania przychodów kwoty ustalonej w wyniku ugody podstawą jest nie sam fakt zawarcia ugody między stronami, lecz cel tej ugody i warunki jej towarzyszące – podsumowuje Aleksandra Kodłubaj z Thedy & Partners.