Michał Nielepkowicz w wywiadzie dla DGP: Uchwała NSA w sprawie budynków otwiera nowe pole sporów

Z uchwały NSA (sygn. akt III FPS 1/21) wynika, że za budowlę dla celów podatkowych można uznać taki obiekt, którego cechą wyróżniającą jest np. pojemność, a nie – jak w przypadku budynków – powierzchnia użytkowa. NSA wskazał że zbiornik, który posiada wszystkie cechy budynku, ale jego cechą wyróżniającą jest pojemność należy opodatkować jako budowlę. Pan się z tym zgadza?

Nie. NSA wskazał bowiem, że obiekt musi mieć jakąś cechę wyróżniającą i trzeba ją brać pod uwagę przy ocenie, czy mamy do czynienia z budynkiem czy budowlą. Problem w tym, że to nie wynika z definicji budynku ani budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. NSA kolejny raz uznał, że budynek może de facto stać się budowlą. A przecież Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z 13 grudnia 2017 r. (sygn. akt SK 48/15) jasno, że jeśli obiekt budowlany jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni oraz posiada fundamenty i dach to jest budynkiem. Należy więc opodatkować jego powierzchnię użytkową. TK uznał, że interpretacja art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która prowadzi do uznania budynku za budowlę, jest niezgodna z konstytucją.

Uchwała NSA była dla pana zaskoczeniem?

Nie tylko dla mnie, ale również dla podatników i organów podatkowych. Wszyscy oczekiwali, że NSA powoła się na wyrok TK z 2017 r. i wyjaśni, że silos – bo tego dotyczył spór w sprawie, w której sąd zadał pytanie na uchwałę – jest opodatkowany jako budynek, skoro spełnia wszystkie cechy wymienione w art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Takie orzeczenie zakończyłoby wieloletnie spory o funkcje, przeznaczenie obiektu. Tak się jednak nie stało i teraz podatnicy i gminy będą badały czy cechą wyróżniającą budynek jest powierzchnia użytkowa, pojemność, przestrzeń a może jeszcze jakaś inna cecha.

Jak można je rozumieć?

Bardzo różnie, w tym problem. Nie wiadomo bowiem co ma oznaczać, że w przypadku danego obiektu jego cechą „wyróżniającą” jest powierzchnia użytkowa. Czy zgodnie z sentencją uchwały mamy ją odnosić do jakichś obiektywnych wartości, np. przyjąć, że obiekt o powierzchni 1000 m2 jest budynkiem ale taki, który ma 999 m2 jeszcze nie? Czy też mamy porównywać wielkość powierzchni w danym przypadku do innych cech a jeżeli tak to jakich – pojemności, przestrzeni obiektu? Jeśli tak to dlaczego? Kto w ogóle ma decydować o wspomnianych cechach? Jaką zatem pewność opodatkowania może mieć obecnie podatnik przyjmując, że dany obiekt jest budynkiem – skoro powierzchnia obiektu jest w ocenie podatnika jego cechą wyróżniającą czy wręcz dominującą? Czy jeśli podatnik tak to oceni subiektywnie to nie narazi go to na kwestionowanie rozliczeń przez organ podatkowy? Na żadne z tych pytań uchwała NSA nie daje odpowiedzi.

Uchwała może być jednak na rękę gminom. Mogą bowiem uznać, że jeśli ważniejsza jest kubatura (pojemność) budynku a nie jego powierzchnia użytkowa, to podatek należy zapłacić jak od budowli. Co mają zrobić w takiej sytuacji podatnicy?

Kluczowe jest ustalenie stanu faktycznego. Po uchwale podatnicy mają szereg narzędzi, aby argumentować na swoją korzyść, czyli bronić dotychczasowego sposobu opodatkowania obiektu jako budynku. Chodzi oczywiście o obiekty, które spełniają cztery warunki z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a więc są trwale związane z gruntem, wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadają fundamenty i dach.

Nadal można powoływać ekspertów posiadających odpowiednią wiedzę techniczną, którzy mogą potwierdzić, że dany obiekt jest budynkiem, a więc jego cechy konstrukcyjne spełniają definicję ustawową.

Pozostałą część wywiadu można przeczytać w Dzienniku Gazecie Prawnej z 25 października 2021 r., str. C2